فضا نگهدار

وجود دندان‌های شیری برای رشد دندان‌ها و استخوان‌های فک و عضلات فک و صورت اهمیت زیادی دارد. همچنین وجود این دندان‌ها به هدایت رشد دندان‌های دائمی در جایگاه مناسب کمک می‌نماید.بنابراین در صورتی که دندان شیری زودتر از حد طبیعی کشیده شود (به علت پوسیدگی گسترده) و یا در اثر حادثه و یا جراحات کنده شود، در صورتی که جای خالی آن را با فضا نگهدار دندان کودک حفظ نکنید دندان‌های مجاور به تدریج حرکت کرده و جای آن را پر می‌کنند. در چنین شرایطی باید با کمک درمان ارتودنسی دوباره جای خالی را باز کنید تا دندان دائمی زیر آن بتواند بیرون میزند.با این حال همه کودکانی که دندان شیری خود را از دست می‌دهند، ممکن است نیاز به فضا نگهدار دندان کودک نداشته باشند. برای مثال ممکن است دندان دائمی زیر آن در حال بیرون زدن باشد.

مکانیزم افتادن دندان شیری

وقتی موعد رشد دندان دائمی فرا میرسد همزمان با رویش دندان دائمی به مرور به دندان شیری که دقیقا روی دندان دائمی قرار گرفته، فشار می آید و این فشار بتدریج باعث تحلیل رفتن و کوتاه شدن ریشه دندان شیری شده و این اتفاق ادامه میابد تا در نهایت با حل شدن کامل ریشه، دندان شیری لق شده و میافتد.

مراحل  لق شدن دندان شیری و رویش دندان دائمی 

اگر یک یا چند دندان شیری زود از دست داده شوند دندانهای کناری آنها ممکن است به سمت فضای خالی کج شده و یا حتی به داخل فضای خالی حرکت کنند.

ضمناً دندانهای موجود در فک مقابل هم ممکن است به سمت آن فضای خالی حرکت نمایند.در این حالت فضای خالی ناشی از کشیده شدن دندان شیری توسط دندانهای دائمی مجاور اشغال شده و دیگر جایی برای رویش دندان دائمی جانشین آن که قرار است چند سال بعد رویش کند باقی نمی‌ماند و در نتیجه دندان زیرین  نهفته شده و یا کج درآمده و ردیف دندانها را بهم می‌زند و نیاز به درمان ارتودنسی پیش می‌آید.

فضا نگهدار

فضا نگهدار  وسیله دندانپزشکی مخصوص از جنس فلز (استیل ضد زنگ) یا اکریل (نوعی پلاستیک) است که توسط  ارتودنتیست طراحی و ساخته می‌شود تا بخوبی با دهان بیمار تطابق یافته و جای دندان کشیده شده را پر کند. بیشتر کودکان ظرف چند روز اول با آن خود را وفق داده و به آن عادت می‌کنند.

این وسیله دندانپزشکی می‌تواند به صورت ثابت و یا متحرک در دهان کار گذاشته می‌شود. برای این که بدانید آیا کودک به فضا نگهدار نیاز دارد یا خیر باید با متخصص ارتودنتیست مشورت کنید.

انواع فضا نگه دار

به طور کلی دو نوع فضا نگه دار می‌تواند برای کودکان به کار برده شود:

فضا نگه دار ثابت:

این فضا نگه دار به دندان‌ها چسبانده می‌شود به همین علت به آن ثابت گفته می‌شود. فضا نگهدار ثابت انواع مختلفی دارد:

بند و لوپ (band and loop)

فضا نگهدار یک طرفه و فضا نگه دار روکش و حلقه در یک طرف قوس دندانی قرار داده می‌شوند تا فضا را برای یک دندان دائمی، باز نگه دارند. فضا نگهدار حاوی یک حلقه است که مانند کمربند دور دندان پیچیده و در یک طرف به یک حلقه فلزی متصل می‌شود که جای خالی دندان را احاطه میکند.

لینگوال آرچ (lingual Arch)

دیستال شو (distal shoe) 

دیستال شو یک فضا نگه دار است که معمولاً برای دندان آسیاب بزرگ دائمی استفاده می‌شود.

این فضا نگه دار پیچیده‌ تر از انواع دیگر است چرا که انتهای فلز معمولاً بر روی لثه قرار می‌گیرد تا مانع بسته شدن فضا شود. دندانپزشک کودکان باید پیشرفت بیرون زدن دندان دائمی را تحت نظر داشته باشد تا مطمئن شود فرایند بیرون زدن دندان به درستی انجام می‌شود.

فضا نگه دار متحرک:

فضا نگه دار غیر ثابت یا متحرک مشابه وسیله ارتودنسی بوده و معمولاً از جنس اکریلیک (پلاستیک) ساخته می‌شود. در برخی موارد دندان مصنوعی ممکن است برای پر کردن جای خالی استفاده شود تا مانع آن انحراف دندان‌های مجاور و پر کردن جای خالی دندان شود.